Türkiye’de Geri Dönüşüm Nasıl Yapılıyor?
Türkiye’de geri dönüşüm son dönemlerde değeri daha fazla anlaşılan bir konu olarak öne çıkıyor. Sadece Türkiye’nin değil tüm dünyanın sorunu olan kaynakların tüketimi ve çevre kirliliği için geri dönüşüm yapmak büyük önem taşıyor. Son yıllara bakıldığında ise Türkiye’de geri dönüşüm çalışmalarında önemli çaba görülüyor.
Konu Başlıklarımız
Geri Dönüşüm Nedir?
Türkiye’de geri dönüşüm öncesinde bu sürecin nasıl işlediğine bakmak gerekiyor. Geri dönüşüm, yeniden değerlendirme olanağına sahip atıkların farklı işlemlerden geçirilip üretim sürecine yeniden dahil edilmesi anlamı taşımaktadır. Geri dönüşümün en önemli yararı özellikle kaynak sıkıntıları ile baş etmek ve kaynak kullanımını dengeli hale getirmektir.
Dünyada Geri Dönüşüm Süreci
Dünyada geri dönüşüm süreci toplumsal bilinçlenme ve kaynak tüketiminin çok artması ile birlikte başlamıştır. 1940’lı yıllardan itibaren Batılı ülkelerin yaptıkları çalışmalar sonucunda geri dönüşüme uygun olan malzemelerin tekrar üretim sürecine dahil edilmesi kararlaştırılmıştır.
2000’li yıllara gelindiğinde ise özellikle enerji araçlarının çok artması ve buna bağlı olarak da tüketimin çoğalması ile kağıt, plastik, cam, elektronik eşya, demir, çelik ve kauçuk gibi atık maddelerin geri dönüşüme kazandırılması hedeflenmiştir.
Dünyada her yıl ortalama olarak 2,1 milyar ton atığın büyük kısmı çöp depolama alanlarına gönderilmektedir. Esasında bu miktar tamamen geri dönüşüm sağlanması halinde 4,5 milyar varil petrole eş değer taşıyor. Bu enerji miktarı ise tüm dünyanın elektrik tüketiminin yüzde 10’unu karşılayabilecek özellikler gösteriyor.
Türkiye’de Geri Dönüşüm
Türkiye’de geri dönüşüm süreci esasında yakın geçmişe dayanıyor. 1991 yılında Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile birlikte piyasaya sürülen özel sektör ürünlerine ait atıkların geri dönüşümüne zorunluluk getiriliyor. Günümüzde Türkiye’de yıllık bazda 25 milyon ton evsel atık, 1,2 milyon ton sınai atık ve 100 bin ton da tıbbi atık ile 530 bin ton e-atık bulunuyor.
Türkiye’de geri dönüşüm süreci bu konudaki bilincin ve devlet desteklerinin de artması ile hız kazanmıştır. Özellikle belediyeler tarafından bu konuda hizmet verilmeye başlanması, belediyelerin kendi tesislerinde veya anlaşmalı şirketlerin tesislerinde geri dönüşüm yapmaları sayesinde önemli kazanımlar elde edilmektedir.
Temel olarak bu şekilde geri dönüşüm evsel atıkların toplanmasına dayanır. Belediyeler veya anlaşmalı firmaların belirlemiş oldukları geri dönüşüm toplama merkezlerine evsel atıklar getirilerek ayrıştırma süreci başlatılır. Bu süreç kapsamında atıklar yapılarına göre; kağıt, plastik, cam gibi farklı sınıflandırmalara tabii tutulur. Sonrasında ise özel makinelerde bu atıklar işlenerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesi için ilgili fabrikalara satılır veya gönderilir.
Geri dönüşüm, depozito sisteminden farklı olarak çalışmaktadır. Depozito plastik veya cam şişeler için yaygın olarak kullanılır. Ancak depozito olarak alınan şişenin yeniden işlenmesi söz konusu değildir. Şişe gerekli hijyen işlemleri sonrasında tekrar aynı formda kullanılır. Geri dönüşümde temel amaç ise atıklardan yeni hammadde oluşumunu sağlamaktır. Bu kapsamda kağıt, plastik, cam başta olmak üzere geri dönüşüme uygun olan malzemeler üretim sektöründe olan işletmeler için büyük avantaj sağlar. Ekonomik olarak sağladığı yararların yanında kaynakların daha dengeli şekilde kullanılmasını da sağladığı için çevreyi de korumaya yardımcı olur.
Türkiye’de belediyelerin yanında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından da geri dönüşüme önemli destekler sürdürülmektedir. Özellikle Sıfır Atık projesi kapsamında 2023 yılına kadar önemli geri dönüşüm hacmine ulaşılması hedeflenmektedir.
Bunun yanında sokak toplayıcılar da geri dönüşüm sürecinin bir parçasıdır. Geri dönüşüm markaları, kendileri toplayıcı çalıştırmak yerine sokak toplayıcıları ile anlaşarak iş hacimlerini büyütmektedir. Sokak toplayıcıları atık bulunan yerlerden geri dönüşüme uygun olan malzemeleri toplayarak geri dönüşüm yapan tesislere satmaktadır. Özellikle son dönemde tesisler için daha ekonomik olduğundan sokak toplayıcılarının tercih edilmesi de yaygınlaşmıştır.
Geri Dönüşüm Yapmanın Yararları Neler?
Geri dönüşüm yapmanın yararları hem maddesel hem de enerji açısından ciddi kayıpların önlenmesi üzerinedir. Dünyada nüfus artışı yaşandıkça kaynaklara ulaşmak da her geçen gün zorlaşıyor. Ancak geri dönüşüm ile birlikte kaynakların daha dengeli ve verimli kullanılması da mümkün oluyor. Bu yüzden geri dönüşüm yaparak bu sürece siz de dahil olabilirsiniz. Dönüştürülür olan atıklarınızı doğrudan çöpe atmak yerine geri dönüşüm alanlarına bırakırsanız bu sürece önemli bir destek sağlamış olabilirsiniz.